Boşanma Davaları

Boşanma davaları, evlilik birliğinin hukuki olarak sonlandırılması amacıyla açılan ve çiftlerin yaşadığı anlaşmazlıkların mahkeme nezdinde çözüme kavuşturulmasını sağlayan yargısal süreçlerdir. Türk Medeni Kanunu (TMK), boşanma sebeplerini, dava türlerini ve yargılama süreçlerini ayrıntılı bir şekilde düzenleyerek tarafların haklarını koruma altına almayı hedeflemektedir. Boşanma süreci, yalnızca hukuki bir işlem olmanın ötesinde, psikolojik, toplumsal ve ekonomik etkileriyle bireylerin yaşamında derin izler bırakabilen karmaşık bir süreçtir. Bu nedenle, boşanma davalarının hukuki boyutlarının doğru bir şekilde ele alınması, adil bir çözüme ulaşılması ve tarafların haklarının korunması açısından büyük önem taşımaktadır.

Bu makalede, boşanma davalarının hukuki çerçevesini, Türk hukuk sistemindeki güncel uygulamaları ve Yargıtay içtihatlarını detaylı bir şekilde ele alarak, bu süreçte dikkat edilmesi gereken hususları inceleyeceğiz.

 

Boşanma Sebepleri

Türk Medeni Kanunu’nun 161 ila 166. maddeleri arasında düzenlenen boşanma sebepleri, boşanma davalarının temelini oluşturur. Kanunda belirtilen boşanma sebepleri genel ve özel sebepler olarak iki kategoride incelenmektedir.

1- Özel Boşanma Sebepleri:

● Zina (TMK m. 161): Evlilik birliği içinde eşlerden birinin sadakatsizliği, boşanma davası açılması için özel bir sebeptir. Ancak, bu sebebe dayalı dava açılabilmesi için zinanın öğrenilmesinden itibaren 6 ay ve herhalde 5 yıl içinde dava açılması gerekmektedir.

● Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış (TMK m. 162): Eşlerden birinin diğerinin hayatına kastetmesi, fiziksel veya psikolojik şiddet uygulaması ya da onur kırıcı davranışlarda bulunması, özel bir boşanma sebebidir.

● Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme (TMK m. 163): Eşlerden birinin suç işlemesi veya haysiyetsiz bir yaşam sürmesi, evlilik birliğinin devamını imkansız hale getirebilir.

● Terk (TMK m. 164): Eşlerden birinin ortak hayatı terk etmesi ve bu durumun en az 6 ay sürmesi halinde, diğer eş terk sebebine dayanarak boşanma davası açabilir.

● Akıl Hastalığı (TMK m. 165): Eşlerden birinin akıl hastalığının evlilik birliğini çekilmez hale getirmesi durumunda, bu sebebe dayalı boşanma davası açılabilir.

 

2- Genel Boşanma Sebebi: Evlilik birliğinin temelinden sarsılması - Şiddetli Geçimsizlik (TMK m. 166):
Şiddetli geçimsizlik terimi kanunda yer almasa da halk arasında evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına dayalı boşanma sebebi şiddetli geçimsizlik olarak bilinmektedir. Evlilik birliğinin temelinden sarsılması, Türk hukukunda en sık karşılaşılan boşanma sebebidir. Evlilik birliğinin ortak hayatı sürdürmeyi imkansız kılacak derecede sarsılması durumunda, taraflardan biri bu sebebe dayanarak boşanma talep edebilir. Şiddetli geçimsizlik, mahkemeler tarafından somut delillerle değerlendirilir ve genellikle tarafların kusur durumları, tanık beyanları ve diğer deliller dikkate alınır.

 

Boşanma Davası Türleri

Boşanma davaları, tarafların uzlaşma durumuna göre anlaşmalı boşanma ve çekişmeli boşanma olarak iki ana başlık altında incelenir:

● Anlaşmalı Boşanma (TMK m. 166/3): Tarafların evliliğin sona ermesi ve boşanmanın mali sonuçları (nafaka, tazminat, mal paylaşımı) ile çocukların velayeti konusunda anlaşmaları durumunda açılır. Anlaşmalı boşanma davaları, genellikle daha hızlı sonuçlanır ve taraflar arasında uzlaşma sağlandığı için daha az çatışmalı bir süreçtir. Ancak, mahkeme, tarafların iradesinin serbestçe oluştuğundan emin olmak için anlaşma protokolünü detaylı bir şekilde inceler.

● Çekişmeli Boşanma: Tarafların boşanma veya boşanmanın sonuçları konusunda anlaşamaması durumunda açılır. Çekişmeli boşanma davaları, daha uzun sürebilir (4-5 yılı dahi bulabilmektedir) ve delil toplama, tanık dinleme gibi süreçleri içerir. Mahkeme, tarafların kusur oranlarını belirleyerek nafaka, tazminat ve velayet gibi konularda karar verir.

 

Boşanma Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Boşanma davası açılmadan önce, tarafların aşağıdaki hususlara dikkat etmesi önemlidir:

● Dava Açma Süresi: Özel boşanma sebeplerine dayalı davalarda, kanunda öngörülen süreler içinde dava açılmalıdır. Örneğin, zina veya terk sebebine dayalı davalarda belirli zaman aşımı süreleri bulunmaktadır.

● Delil Toplama: Çekişmeli boşanma davalarında, tarafların iddialarını desteklemek için somut deliller sunması gerekir. Tanık beyanları, mesaj kayıtları, görüntüler veya resmi belgeler, mahkemenin kararını doğrudan etkileyebilir.

● Yetkili ve Görevli Mahkeme: Boşanma davaları, Aile Mahkemelerinde görülür. Yetkili mahkeme, tarafların son 6 ay içinde birlikte yaşadıkları ya da taraflardan birinin ikametinin bulunduğu yer mahkemesidir.

 

Boşanma Davalarının Seyri ve Alternatif Çözüm Yolları

Boşanma davasının seyri, tarafların uzlaşma düzeyine ve mahkemenin iş yüküne bağlı olarak değişiklik gösterir. Türk hukuk sisteminde, arabuluculuk gibi alternatif uyuşmazlık çözüm yolları, boşanma davalarında zorunlu değildir. Ancak, tarafların uzlaşmaya açık olması durumunda, arabuluculuk veya avukatlar aracılığıyla yapılan müzakereler, dava sürecini hızlandırabilir ve daha az yıpratıcı bir çözüm sağlayabilir.

Yargılama Süreci

1- Dava Dilekçesinin Hazırlanması: Boşanma davası, bir dilekçe ile açılır. Dilekçede, boşanma sebebi, talepler (nafaka, tazminat, velayet) ve deliller açıkça belirtilmelidir.

2- Delil Sunumu ve Tanık Dinleme: Çekişmeli davalarda, tarafların iddialarını desteklemek için sunduğu deliller mahkeme tarafından incelenir. Tanık beyanları, bilirkişi raporları ve diğer deliller, karar sürecinde önemli rol oynar.

3- Mahkeme Kararı: Mahkeme, tarafların kusur durumlarını, çocukların menfaatlerini ve diğer unsurları değerlendirerek boşanma kararı verir. Bu karar, nafaka, maddi-manevi tazminat ve mal paylaşımı gibi konuları da kapsar.

 

Güncel Yargıtay İçtihatları ve Uygulamalar

Son yıllarda, Yargıtay kararları, boşanma davalarında daha eşitlikçi ve adil bir yaklaşımı benimsemiştir. Özellikle nafaka, tazminat ve çocukların velayeti gibi konularda, mahkemelerin hem tarafların hem de çocukların menfaatlerini gözetmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Öne çıkan bazı Yargıtay kararları şunlardır:

● Nafaka Talepleri: Yargıtay, nafaka miktarının belirlenmesinde, tarafların ekonomik durumlarının yanı sıra çocukların ihtiyaçlarını da dikkate almaktadır. Örneğin, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2023 tarihli bir kararında, nafaka miktarının çocukların eğitim ve bakım giderlerine uygun şekilde belirlenmesi gerektiği belirtilmiştir.

● Maddi ve Manevi Tazminat: Boşanmada kusurlu tarafın, diğer eşe maddi ve manevi tazminat ödemesi gerektiği durumlarda, Yargıtay, tazminat miktarının makul ve adil olması gerektiğini vurgulamaktadır.

● Velayet Kararları: Çocukların yüksek menfaati, velayet kararlarında temel kriterdir. Yargıtay, çocuğun fiziksel ve psikolojik gelişimini destekleyen ebeveyne velayetin verilmesini önceliklendirmektedir.

Bu içtihatlar, mahkemelerin daha adil ve dengeli kararlar vermesini sağlayarak, boşanma süreçlerinin taraflar ve çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmeyi amaçlamaktadır.

 

Boşanmanın Mali ve Sosyal Sonuçları

Boşanma davalarının sonuçları, yalnızca hukuki değil, aynı zamanda maddi ve sosyal boyutlarıyla da ele alınmalıdır. Özellikle uzun süreli evliliklerde, mal paylaşımı, nafaka ve çocukların velayeti gibi konular, tarafların yaşamını köklü bir şekilde etkileyebilir.

● Mal Paylaşımı: Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilik sırasında edinilen mallar, kural olarak yarı yarıya paylaşılır. Ancak, bu konuda taraflar arasında anlaşmazlık çıkması durumunda, mahkeme detaylı bir inceleme yapar.

● Nafaka: Boşanma sonrası nafaka, yoksulluğa düşecek eş ve çocuklar için bağlanabilir. Nafaka miktarı, tarafların ekonomik durumuna ve çocukların ihtiyaçlarına göre belirlenir.

● Çocukların Velayeti: Çocukların fiziksel ve psikolojik refahı, velayet kararlarında önceliklidir. Mahkeme, çocuğun menfaatlerini gözeterek velayeti bir ebeveyne veya ortak velayet şeklinde düzenleyebilir.

 

Boşanma davaları, Türk hukuk sisteminde önemli bir yer tutmakta olup, hukukun üstünlüğü ilkesi gereğince tarafların haklarının korunması büyük önem taşımaktadır. Bu süreçte, deneyimli bir hukuk bürosunun rehberliği, hem hukuki hem de duygusal açıdan tarafların yükünü hafifletebilir.

 

Boşanma sürecinde karşılaşılan hukuki sorunların çözümü için şu öneriler dikkate alınabilir:

1- Profesyonel Hukuki Danışmanlık: Boşanma davası açmadan önce, deneyimli bir boşanma avukatından hukuki danışmanlık almak, sürecin doğru yönetilmesi için kritik önemdedir.

2- Delil Toplama ve Hazırlık: Çekişmeli davalarda, iddiaları destekleyen somut delillerin toplanması ve doğru bir şekilde sunulması, mahkeme kararını doğrudan etkiler.

3- Uzlaşma: Tarafların uzlaşmaya açık olması, dava sürecini kısaltabilir ve daha az yıpratıcı bir çözüm sağlayabilir.

 

Hukuki süreçler ve detaylı danışmanlık hizmetleri hakkında daha fazla bilgi almak için Eda Yıldırım İlhan Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.