İşe İade Davalarında Arabuluculuk Şartına İlişkin AYM Kararı

Anayasa Mahkemesi, işe iade talebiyle arabulucuya başvurulması durumunda asıl işveren ile alt işverenin birlikte görüşmelere katılmasını zorunlu kılan maddeyi Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti. Bu karar, işçilerin arabuluculuk sürecinde karşılaştığı önemli bir yükü ortadan kaldırarak adil yargılanma hakkını güçlendirmiştir.

İtiraz konusu kural, asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunan durumlarda, işe iade talebiyle arabulucuya başvurulduğunda anlaşmanın gerçekleşmesi için her iki işverenin de arabuluculuk görüşmelerine birlikte katılmasını şart koşuyordu. Bu düzenleme, işçiye hem asıl işvereni tespit etme hem de her iki işvereni sürece dahil etme yükümlülüğü getiriyordu. Başvuruda, bu zorunluluğun işçiye ağır bir külfet yüklediği, bazı durumlarda asıl işverenin tespit edilememesi nedeniyle dava açma hakkının engellendiği ve bunun adil yargılanma hakkını ihlal ettiğine karar verildi.

Anayasa Mahkemesi, kararında işçinin çoğu durumda asıl işveren-alt işveren ilişkisinden haberdar olamayabileceğini vurguladı. Mahkeme, bu ilişkinin arabuluculuk aşamasında tespit edilmesinin zor olduğunu, kuralın işçiye "katlanamayacağı bir külfet" yüklediğine ve orantılılık ilkesine aykırı olduğuna, işçinin, asıl işveren ve alt işveren arasındaki hukuki ilişkiyi araştırma zorunluluğunun, adil yargılanma hakkına ölçüsüz bir müdahale oluşturduğuna karar verdi.

Yüksek Mahkeme, kuralın ölçülülük ilkesini ihlal ettiği gerekçesiyle Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmetti ve iptaline karar verdi. Bu kararla, işe iade davalarına ilişkin arabuluculuk sürecinde asıl işveren ve alt işverenin birlikte katılım zorunluluğu kaldırılmış oldu. Böylece işçiler, asıl işvereni tespit etme yükümlülüğünden kurtularak arabuluculuk sürecine daha kolay erişebilecek ve dava açma haklarını daha etkin bir şekilde kullanabileceklerdir.

Anayasa Mahkemesi’nin bu kararı, işçi haklarının korunması ve adil yargılanma hakkının güçlendirilmesi açısından önemli bir adımdır. İşe iade süreçlerinde arabuluculuk, artık daha az bürokratik engelle karşılaşacak ve işçiler için daha erişilebilir hale gelecektir. Daha fazla bilgi ve hukuki destek için edayildirimilhan.av.tr adresini ziyaret edebilir veya bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Anayasa Mahkemesi Kararı;

İşe İade Talebiyle Arabulucuya Başvurulduğunda Anlaşmanın Gerçekleşebilmesi İçin Görüşmelere Asıl İşveren ile Alt İşverenin Birlikte Katılmalarını Öngören Kurala İlişkin İtiraz Başvurusu Hakkında Karar resmi gazetede 17.10.2025 tarihinde yayımlanmıştır. (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2025/10/20251017-10.pdf)

İtiraz Konusu Kural

İtiraz konusu kuralda, asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığı hâlinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurulduğunda anlaşmanın gerçekleşebilmesi için işverenlerin arabuluculuk görüşmelerine birlikte katılmalarının ve iradelerinin birbirine uygun olmasının gerektiği öngörülmüştür.

Başvuru Gerekçesi

Başvuru kararında özetle; itiraz konusu kuralla asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığı hâlinde arabuluculuk başvurusunun her ikisine birden yapılması şartı getirilmesinin işçiye asıl işvereni araştırma külfeti yüklediği, söz konusu ilişkinin tespitinin bazı durumlarda mümkün olmayabileceği, bu ilişkinin yargılama safhasında tespit edilmesi durumunda ise arabulucuya başvuru şartı gerçekleşmediği için davanın usulden reddedileceği, bu durumun adil yargılanma hakkına ölçüsüz bir müdahale oluşturduğu belirtilerek kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

Mahkemenin Değerlendirmesi

Kural, asıl işveren-alt işveren ilişkisinin var olması durumunda asıl işveren ve alt işverene karşı birlikte arabulucuya başvurulmasını zorunlu kılmakta, bu itibarla işçiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi ile asıl işveren ve alt işvereni araştırma yükümlülüğü getirmektedir. İşçinin asıl işveren ve alt işveren ilişkisinden haberdar olması mümkün olduğu gibi -asıl işveren ve alt işverenin aralarındaki hukuki ilişkiyi alenileştirmesinin zorunlu olmadığı dikkate alındığında- haberdar olmaması da ihtimal dâhilindedir. Kuralda asıl işveren-alt işveren ilişkisinden habersiz olan ve bu nedenle gerçek işveren olarak tespit ettiği kişiye karşı arabulucuya başvuran ve sonrasında işe iade davası açan işçiye asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunması durumunda davayı devam ettirme imkânı tanınmamıştır.

Bu itibarla işçinin tarafı olmadığı asıl işveren ve alt işveren arasındaki hukuki ilişkiyi tespit ederek arabuluculuk sürecini asıl işveren ve alt işverene karşı birlikte yürütmesini zorunlu kılan kural işe iade talebinde bulunan işçiye katlanamayacağı bir külfet yüklemektedir. Sonuç olarak kuralın orantılılık alt ilkesi yönünden ölçülülük ilkesini ihlal ettiği kanaatine varılmıştır.

Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle kuralın Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir. (anayasa.gov.tr)