Ortaklığın Giderilmesi Davası Nedir?
İzale-i şüyu ya da ortaklığın giderilmesi davası, elbirliği mülkiyetinde veya paylı mülkiyette olan taşınır veya taşınmaz bir maldaki ortaklığın sona erdirilmesini sağlayan bir davadır.
● Paylı mülkiyet: birden fazla kişinin bir malvarlığı üzerinde belirli oranlarda hak sahibi olmasıdır.
● Elbirliği mülkiyeti: birden fazla kişinin bir malvarlığı üzerinde belirli oranlar olmadan ortak mülkiyet sahibi olmasıdır.
Ortaklığın giderilmesi davası tüm ortaklar davaya eklendiği için çok taraflı bir dava olup, davacı ya da davalı tüm taraflar için aynı sonucu doğurmaktadır. Ortaklığın giderilmesi davası, kanunda açıkça belirtilmemişse de Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 698 ve devamındaki hükümler uygulanmaktadır.
Ortaklığın giderilmesi davası, aynen taksim suretiyle ortaklığın giderilmesi ve satış suretiyle ortaklığın giderilmesi olarak iki şekilde sonuçlanmaktadır.
● Aynen / suretiyle izale-i şüyu (ortaklığın giderilmesi): Taşınır ya da taşınmaz bir malın aynen yani bölünerek paylaşılmasıdır. Örneğin bir tarla boyutu itibariyle bölünebiliyorsa tarafların hepsine eşit şekilde paylaştırılır.
● Satış suretiyle izale-i şüyu (ortaklığın giderilmesi): Taşınır ya da taşınmaz malın aynen bölünmesi mümkün değilse, satılarak paylaştırılmasına karar verilir.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Arabuluculuk
1 Eylül 2023 tarihinden itibaren ortaklığın giderilmesi davası açılabilmesi için arabuluculuk başvurusu yapılması zorunlu hale gelmiştir. Bu tarihten sonra açılacak ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk başvurusu yapılmazsa dava, usulden reddedilecektir.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Nasıl Açılır? Yetkili ve Görevli Mahkeme Neresidir?
Ortaklığın giderilmesi davası açılabilmesi için arabuluculuk başvuru şartı yerine getirildikten sonra, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde dava açılabilir.
Yani ortaklığın giderilmesi davasında yetkili mahkeme taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Birden fazla taşınmaz bulunması durumunda bir taşınmazın bulunduğu yerde dava açılabilmesi mümkündür.
● Yetkili mahkeme: Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Birden fazla taşınmaz bulunması durumunda, herhangi bir taşınmazın bulunduğu yerde dava açılabilir.
● Görevli mahkeme: Sulh Hukuk Mahkemesidir.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Ne Kadar Sürer?
Ortaklığın giderilmesi davası genel olarak çok uzun sürmese de bazen taraf sayısına, taşınmazın durumuna, taşınmaz sayısına bağlı olarak daha uzun sürebilmektedir. Özellikle taraflardan birinin veya birkaçının yurt dışında olması ya da taşınmazlarla ilgili işlemlerin yapılması gibi durumlar süreci etkileyebilir.
Eğer tebligatlarla veya taşınmazlarla ilgili bir sorun yaşanmazsa, dava yaklaşık 1-1,5 yıl sürebilir. Ancak bu süre daha kısa veya daha uzun da olabilir.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Masrafları Nelerdir?
Davayı açan davacı dava harcını ve mahkeme masraflarını yatırmaktadır. Ancak ortaklığın giderilmesi davalarındaki farklılık şudur ki; davacı peşinen dava masraflarını ödese de dava sonunda mahkeme giderleri ve avukatlık ücreti oranında paylaştırılır ve ödemelerine karar verilir. Bunun sebebi ise davanın ortaklığın giderilmesi yani izale-i şüyu davası olmasıdır. Ortaklığın giderilmesi davasında kaybeden ya da kazanan yoktur. Sonuç tüm ortaklar için aynı olmaktadır.
Dava sonunda ise dava konusu taşınır ya da taşınmazın satış yoluyla paylaştırılması durumunda, malın satış bedelinden her Ortağın payına düşecek kısımdan binde 11,38 oranında nisbi karar harcı alınmasına karar verilir. Aynen / yoluyla paylaştırılmasına karar verilmesi durumunda malın değerinin binde 4,55’i oranında nisbi karar harcı alınmasına karar verilir.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Muhdesatın Aidiyeti Konusu
Ortaklığın giderilmesi davasında taşınmaz üzerinde bulunan bina, ağaç, samanlık vb. taşınmazdan ayrılamayacak bir yapının kime ait olduğu konusunda tartışma varsa mahkeme tarafından muhdesatın aidiyeti davası açılması için süre verilebilir. Muhdesatın aidiyetinin tespiti davası ile bu taşınmazlar üzerindeki yapıların kime ait olduğu hususu tespit edilir. Muhdesatın aidiyetin tespiti davasının devamı süresince ortaklığın giderilmesi davası görülmez. Yani ortaklığın giderilmesi davasında muhdesatın aidiyetinin tespiti davası bekletici mesele yapılır. Mahkeme tarafından muhdesatın aidiyetinin tespiti davası açılabilmesi için verilen süre içerisinde dava açılmadığı takdirde mahkeme böyle bir iddia yokmuş gibi yargılamaya devam eder.