İşe İade Davası ve İşe İade Kararı Sonrasında Verilen Tazminatlar

İşe İade Davası Şartları

- İş yerinde en az 30 işçi çalıştırılması gerekmektedir. Ancak otuz veya daha fazla işçi çalıştıran iş yerlerinde işçiler işe iade yoluna başvurabileceklerdir. Bu sayı belirlenirken işverenin farklı şubelerindeki işçiler de dikkate alınacaktır.

- İşçi, işe iade yoluna başvuracakları iş yerinde en az altı aydır çalışıyor olmalıdır. 6 aylık kıdem süresi hesaplanırken işverenin tüm iş yerlerinde çalışılan süreler hesaba dahil edilir. İşçinin çalışma süresi olan 6 ayı doldurmadığı durumlarda işe iade davası açma hakkı bulunmamaktadır. Yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmaz.

- İşçinin iş sözleşmesi belirsiz süreli olmalıdır. İşçinin iş sözleşmesi belirli süreli olarak yapılmış ise işçi işe iade davası açamayacaktır.

- İşe iade davasını kanunda yazılı olan işveren vekilleri açamayacaktır. Yani "8430 İşletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekilleri" söz konusu davayı açamayacaktır.

- İş sözleşmesinin feshi geçerli veya haklı bir sebebe dayanmamalıdır. Kanunda özellikle şu hususlar fesih için geçerli bir sebep oluşturmaz denmiştir;

a) Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak.

b) İşyeri sendika temsilciliği yapmak.

c) Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak.

d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler.

e) 74 üncü maddede öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek.

f) Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde işe geçici devamsızlık.

Bu sebeplerle işçinin iş sözleşmesi işveren tarafından feshedilirse haklı veya geçerli bir sebep olamayacaktır. Bu durumda işçi süresi içerisinde arabuluculuk kurumuna başvurarak işe iade isteminde bulunabilir. Anlaşılamadığı takdirde işe iade davası açabilecektir.

- Son olarak işe iade talebiyle açılan davalarda arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.

İşe İade Davası Açma Süresi

İş sözleşmesinin geçersiz bir nedenle feshi halinde fesih bildiriminin yapıldığı tarihten itibaren işe iade davası açabilmek için öncelikle arabuluculuk kurumuna başvuru dava şartı olarak kabul edilmiştir.

İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması halinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede iş mahkemesi yerine özel hakeme de götürülebilir. Arabulucuya başvurmaksızın doğrudan dava açılması sebebiyle davanın usulden reddi halinde ret kararı taraflara resen tebliğ edilir. Kesinleşen ret kararının da resen tebliğinden itibaren iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilecektir.

Dava ivedilikle sonuçlandırılır. Mahkemece verilen karar hakkında istinaf yoluna başvurulması halinde, bölge adliye mahkemesi ivedilikle ve kesin olarak karar verir.

Arabuluculuk faaliyeti sonunda, işçinin işe başlatılması konusunda anlaşmaları durumunda tarafların;

• İşe başlatma tarihini,

• Üçüncü fıkrada düzenlenen ücret ve diğer hakların parasal miktarını,

•  İşçinin işe başlatılmaması durumunda ikinci fıkrada düzenlenen tazminatın parasal miktarınıbelirlemeleri zorunludur.

Aksi takdirde anlaşma sağlanamamış sayılır ve son tutanak buna göre düzenlenir. İşçinin kararlaştırılan tarihte işe başlamaması halinde fesih geçerli hale gelir ve işveren sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumlu olur.

İşe İade Davası Sonrasında Hükmedilecek Tazminatlar

- Boşta Geçen Süre Ücreti: İşçinin iş sözleşmesinin feshedildiği tarihten sonraki giydirilmiş ücret esas alınarak hesaplanır. Bu ücret içerisinde işçiye verilen yol, yemek, aile yardımı, ikramiye, bayram ikramiyesi vs. gibi alacakları çıplak brüt ücret hesabına dahil edilir. Boşta geçen süreye ilişkin ücret hesaplamasına mevduata uygulanacak en yüksek faiz uygulanır.

- İşe Başlatmama Tazminatı: İşe başlatmama tazminatında işçinin işe başlatılmadığı tarihteki çıplak ücret esas alınarak hesaplama yapılır. İşe başlatmama tazminatına ilişkin ücret hesaplamasına yasal faiz uygulanır.